In het Brabants Dagblad van 8 augustus verscheen een artikel over de kerk in Veghel, over het ruimen van de graven en de aanstaande verkoop. Dat nemen we hieronder over:
Graven bij Protestantse kerk Veghel geruimd voor hoger doel: ‘Anders komt gemeente in gevaar’
VEGHEL – Bij de Protestantse kerk in het centrum van Veghel gaan ze de begraafplaats ruimen. Dat blijkt pure noodzaak te zijn. Wat gaat er gebeuren met de grafstenen, waarvan sommige al behoorlijk oud zijn?
Franka Willems-Netten Laatste update: 08-08-21, 17:40
,,Het is een duivels dilemma, want we zijn genoodzaakt om de Veghelse kerk te verkopen”, stelt Metselaar. ,,En daarom moeten de graven worden geruimd. Als we dat niet doen komt de Protestantse gemeente Uden-Veghel in gevaar, omdat we anders geen nieuwe predikant kunnen betalen.” Met de opbrengst van de verkoop van het kerkgebouw kan een deeltijdpredikant ruim tien jaar betaald worden.
Gewikt en gewogen
Er is gewikt en gewogen én overleg geweest met de leden. Uden heeft er 660, Veghel 275. ,,Uden heeft dus meer leden, de kerk daar is groter én het is een multifunctioneel gebouw. Daarom de verkoop van de Veghelse kerk.” Metselaar is ook gerustgesteld. ,,Het is een authentiek gebouw dat onder monumentenzorg staat. Het blijft daardoor, inclusief de preekstoel en het pijporgel, gewaarborgd.”
Er is zelfs al kijk op ’n koper, een investeerder. ,,Kerkrentmeesters zitten in het verkoopproces, dat proces leg je niet op straat. Die koper accepteert het kettingbeding. Dat houdt in dat er nooit iets seksgerelateerd of een casino in het gebouw kan komen. Wel horeca, kunst/cultuur of detailhandel.”
Cees van Schie, beheerder van de kerk, wijst op het bijzondere detail: een katholiek en Joods teken op de grafsteen. Predikant Zijlstra en scriba Metselaar luisteren naar zijn uitleg. © Franka Willems
Verstandelijk en emotioneel
Predikant Zijlstra die in heel wat gemeentes in Nederland komt, herkent de gevoelens die spelen bij de verkoop en het ruimen van de graven. ,,Verstandelijk begrijpen mensen het, maar emotioneel is het anders. Mensen zijn er gedoopt, getrouwd of hadden er een uitvaart. Hoogte- en dieptepunten met rituelen die betekenisvol zijn.” Metselaar vult aan: ,,Dát het niet anders kan, is bij de leden wel ingedaald.”
In heel Nederland gingen in 2004 Hervormd, Gereformeerd en de Evangelische Lutherse kerk samen. In Uden en Veghel waren ze hun tijd flink vooruit en gingen ze in 1970 al samenwerken en in 2007 was er de fusie tot Protestantse gemeente Uden-Veghel. En al is er veroudering en vergrijzing, toch is er behoefte aan samenzijn. ,,Mensen hebben levensvragen als ‘Hoe moet het met ’t geloof’. ‘Hoe voed ik mijn kinderen op, met het geloof als uitgangspunt’ ”, vervolgt de predikant. ,,Ook jong volwassenen en jongeren hebben behoefte aan bepaalde activiteiten, al trekt het klassieke patroon hen minder aan. Na de zomer bekijken we de mogelijkheden. De kerk is een gebouw, maar het gaat om de ontmoeting.”
De Hervormde kerk was lang ‘staatskerk’. Van Schie: ,,In Veghel is de Waterstaatskerk 200 jaar geleden door stimulatie van de overheid gebouwd. In 1991 zijn daar al eens graven geruimd, namelijk op de plaats waar de vergaderruimte De Schakel werd bijgebouwd. Daarvoor werd er in het halletje van de kerk, waar ook een toilet zat, vergaderd.”
Een van de bijzondere verhalen achter de grafstenen is dievan dominee Klaassen. Hij was van 1926 tot 1937 predikant in Veghel. © Franka Willems
Joods en katholiek door elkaar
Kijkend bij de graven naast het kerkje komen er verhalen los. ,,De familie Bezemer en Vrijhof zijn oude namen in de protestantse gemeente”, licht Van Schie toe en wijst: ,,En op deze grafsteen staat een Joods en katholiek teken door elkaar. Heel bijzonder. Daar op de hoek ligt dominee Klaassen begraven. Hij is van 1926 tot 1937 predikant geweest.”
Van Schie die zich met het ruimen bezig houdt, heeft nog een lichtpuntje. ,,Het is nog in een pril stadium, maar Heemkundekring Vehchele heeft ons benaderd. Mogelijk dat er een gedenkplaats wordt opgericht. Ik ben hoopvol dat dat gaat lukken!”
Belangrijk voor grafcultuur Veghel
Rolf Vonk van de heemkundekring bevestigt dat na onderzoek is gebleken dat het zeker de moeite waard is om een aantal grafstenen te bewaren. Die zijn ingetogen, maar de verhalen erachter vindt hij belangrijk voor de grafcultuur in Veghel. Hij noemt naast de eerder genoemde namen verder nog familie Gerbrandts. Er wordt contact gezocht met de koper over een monument met een informatiebord achter bij de kerk.
In oktober gaat geruimd worden. Van Schie vervolgt: ,,Nabestaanden die gereageerd hebben kunnen kiezen voor herbegraven. Anders worden de stoffelijke resten overgebracht naar een algemene ruiming op Begraafplaats Zuidergaard. We huren daar de gravendienst voor in. Alles wordt afgezet en zal volgens de inspectierichtlijnen plaatsvinden. Later wordt de grond nog gezeefd en schone grond aangevuld. Alles wordt met respect gedaan.”