PESACH en Pasen voorbij
Via Marc Chagall naar Beloken Pasen
Zondag (19-04) wordt Pasen 2020 ‘beloken’, afgesloten. Na 40 dagen vasten en rouw en na Pasen, het feest van de bevrijding en van het hernieuwde leven, keren we terug tot het leven van alledag.
Terug in de wereld van vandaag lopen we onmiddellijk tegen de ‘Corona-plaag’ aan. Tegen de Paasboodschap in lijkt ‘leven!’ echter op een voortdurende confrontatie met dood, verdriet en zorg. Zo piekeren jongeren over een tóekomst die eerder een ‘àf-gang’ is. Geen werk, geen persoonlijke ontplooiing of bevestiging. Is dat wat Pasen belooft?!
En oudere mensen vrezen te lopen met ‘de dood in hun schoenen’. Niet alleen een virus bedreigt hen maar ook een gruwelijke àf-waardering als mens. De al of niet voldoende hoeveelheid van mondkapjes, ic-bedden, beademingsmachines, etc. zal wellicht hun levenkansen bepalen. De beschikbaarheid van medicijnen en (medische) hulpmiddelen, etc. kan hun mens-waarde bepalen. Bij onvoldoende bedden en verzorgers zullen kansloze ouderen veld en bed moeten ruimen. Lees het boek van Harari ’21 Vragen voor de 21e Eeuw’ maar eens. En opnieuw: Is dat wat Pasen belooft?!
En daarmee zijn we – ondanks ‘Beloken Pasen’ – in één keer terug in de 40-dagentijd. In de periode van geloven ìn en wachten òp de bevrijding van dood en slavernij. Want gelet op enkele intellectuele – maar niet bijbelse!! – discussies rondom het Coronavirus, dienen wij ‘onze lampen brandende’ te houden. Anders ‘verduisteren’ onze ogen voor ontwikkelingen die weinig menselijk zijn. Ik bedoel: ontwikkelingen die het geschapen leven ondergeschikt maken aan de neo-liberale economie.
In dat diep-duistere vooruitzicht – en moge de Eeuwige ons behoeden voor de realisering daarvan – bracht de Joodse schilder Marc Chagall mij verlichting en diepe vreugde. Bladerend in zijn boek met afbeeldingen, stootte ik op het schilderij hiernaast.
Een oude rabbi in gebed. Ik verwonderde mij over de glans in zijn ogen. De rabbi kijkt niet naar iemand of iets. Zijn ogen zijn naar binnen gericht. Op wat of wie? Ik vermoed op de Eeuwige. De man is immers uitgebeeld in vol ‘gebedsornaat’: zie zijn gebedsmantel, de tallit; en zie om zijn linkerarm en zijn voorhoofd de tefillien, met de doosjes waarin het woord ‘Sjaddai’ (Almachtige). Hij bidt. In de stilte van zijn binnenkamer, woordeloos, geconcentreerd op de Sjaddai. Zoals Jezus het ons leerde. Zoals we dat nog kennen uit onze kindertijd. Schilderde Chagall daarom de rabbi met zijn geboortedorp als achtergrond? Met de dieren die symbool staan voor leven zonder verborgen agenda. Lees ook het scheppingsverhaal waarin God de mens vraagt te zorgen voor alles wat Hij geschapen heeft. En lees ook hoe in de Tora God pleit voor diep respect voor elkaar, voor zorg en naastenliefde als realisering van de liefde voor de Eeuwige. Hoe liefdevol wij elkaar dienen te benaderen. Zeker niet als een object met louter economische waarde. Kijk maar, hoe teer de rabbi zijn torarol vasthoudt. Daar is niets ‘hebberigs’ aan te ontdekken. Het is het kostbaarste wat de Eeuwige de mens heeft gegeven!
De rabbi is al een oude, kwetsbare man. Zal ook hij eenmaal ten prooi vallen aan een xyz-virus? Geïnspireerd door de Tora, lijkt een bevrijdende tekst van de profeet Zacharia in hem op te komen: ‘Opnieuw zullen er op de pleinen van Jeruzalem oude mensen zitten, steunend op hun stok vanwege hun hoge leeftijd, en zullen de straten krioelen van de spelende kinderen’. Dat is wat Pasen belooft!
17-04-2020 Pieter Butz