Op Weg naar Pesach-Pasen via Marc Chagall
Palmpasen
Het was groot feest in Jeruzalem. Van alle kanten stroomden de pelgrims toe, om Pesach te gaan vieren. Het feest van de bevrijding uit de slavernij van Egypte. Dat was lang geleden. Nu voelden ze de onderdrukking van de Romeinse bezetters. Juist rondom Pesach waren de Romeinen extra alert op relletjes, opstanden en nationalistische uitingen. Met strenge straffen, zelfs met executies, hielden ze de Joden eronder. Vandaag de dag leven ook wìj onder druk. Ditmaal van een onzichtbare vijand die het toch op onze levens gemunt heeft. Ook wij willen net als de Israëlieten bevrijd, verlost worden. Alleen: hoe?
De Joden voelden zich vrij als ze terug dachten aan ‘vroeger’. Ze zongen liederen over de ENE, hun bevrijder. Dat gaf hun hoop. Zo doen wij dat tegenwoordig niet meer. Onze tijd benadert problemen als ziekte, liever wetenschappelijk. Bijvoorbeeld met zoeken naar nieuwe medicijnen. Liederen waarin we God aanroepen als onze bondgenoot (psalm 117) zingen we alleen nog in de kerk. (Al herinner ik me uit de oorlog dat we veel liederen zongen van strijd tegen de Spanjaarden. Dat gaf ons moed tegen de ‘moffen’). Ook dankliederen omdat God ons heeft geholpen, zijn verdwenen (psalm 118). Tegenwoordig danken wij de helpers van nu, de verpleegsters, de artsen, en zo vele anderen, met applaus en toespraken en bloemen. En wie zingt buiten de kerken nog van ons geloof in de liefde van de ENE voor ons mensen. Van het respect dat Hij ons leerde voor elkaar (psalm 119). Ik spreek over dat nìet zingen van die oude psalmen geen oordeel uit. Ook niet over het bijna blindelings navolgen van kennis en wetenschap. Het is nu eenmaal: andere tijden, andere gewoonten! Wel vind ik het verdrietig dat we zó IK-gericht zijn dat we de ander, de naaste, steeds meer uit het oog verliezen. Het respect voor elkaar verliezen. Wel voel ik mij blij als ik lees of op tv zie dat we toch nog naar elkaar omzien, elkaar een kaartje sturen ter bemoediging. Hij leeft nog, die oude geest van psalm 119. Die geest van: ‘alleen SÀMEN’ redden we het. Samen vinden we weer goede woorden voor elkaar, hebben we weer oog voor elkaar, laten we ons weer leiden door het respect en de liefde voor elkaar.
Bijna 2000 jaar geleden beleefde een grote groep gewone gelovigen dat ook. Drie jaar had die wijze rabbi uit Nazaret hun verteld wat hij bedoelde met het dienen van de ENE. Hij had hun voorgedaan wat barmhartigheid, ontferming en liefde-voor-elkaar inhield. En ineens hadden zij die niets te vertellen hadden, het begrepen. Niet de wrede soldaten waren de machthebbers. Niet de collaborateurs, de profiteurs hadden het goede deel gekozen. Niet de vrome fanatici die minachting koesterden voor de domme massa, waren hun leiders. Neen, die kleine rabbi op zijn ezeltje was hun richter, hun Weisung, de opvolger van de wijze Mosje. Zij hadden daarna takken van de bomen gerukt, hun jassen als een vorstelijk tapijt op de grond gelegd en ze waren gaan zingen. De liederen van vroeger over de Ene die trouw was voor eeuwig (117). Over de Ene die vanaf het begin hun vriend was geweest (118). Over hoe de ENE hun geleerd met respect, rechtvaardigheid en vrede met om te gaan (119). Het was uitgelopen op één groot feest van zuster- en broederschap. ‘Hosanna! Gezegend Hij die komt in de naam van de EEUWIGE!’
En zo is het gebleven, de eeuwen door, toen de Romeinen alsmaar wreder werden. Toen nieuwe leiders geen herders bleken maar letterknechten van macht en geld. Toen het keer op keer levensgevaarlijk bleek een eenvoudige Jood te zijn. Gebleven tot nù geleerde mannetjes met dure titels het hoogste woord voeren over alles en niets. Tot op nù eenvoudige vrouwen en mannen met harten van goud Tora doen, in hun zorg en met hun aandacht voor zwakken en zieken.
Hen eerde Marc Chagall op zijn manier. Hij zag in hen de ware dochters en zonen van de ENE. Zij zetten ònze wereld met zijn hoogmoed met hun Hooglied van de liefde voor elkaar op z’n kop. Of zetten zij juist de door ons omgekeerde wereld weer recht? Hosanna!
Pieter Butz, Palmpasen 2020
Ik wens jullie een goede weg naar Pasen.
Marc Chagall, De wandeling, uit Taschen/Librero (Hedel)